Αποστείρωση εργαλείων σε χώρους ομορφιάς. Τι είναι αποστείρωση και τι απολύμανση;

Η αποστείρωση είναι από τις σημαντικότερες εργασίες στους χώρους ομορφιάς. Συχνά όμως ακούμε ή βλέπουμε να γίνονται σημαντικά λάθη, παραλήψεις ή υπερβολές. Εδώ θα δούμε τι είναι η αποστείρωση, πως γίνεται και τι πρέπει να κάνουμε στους χώρους ομορφιάς.

Αποστείρωση, Απολύμανση, Μερική αποστείρωση, Καθαρισμός και Συντήρηση.

Αποστείρωση είναι η διαδικασία με την οποία αφαιρούμε πλήρως όλους τους μικροοργανισμούς, τους ιούς, τα παράσιτα, τα μικρόβια αλλά και όλα τα σπόρια τους.

Απολύμανση είναι η διαδικασία με την οποία αδρανοποιούνται ή αφαιρούνται οι επιβλαβείς μικροοργανισμοί και οι μολυσματικοί παράγοντες, που μπορεί να είναι από ραδιενεργά υλικά μέχρι μικρόβια, φυτικά βακτήρια, μερικοί μύκητες και μερικοί ιοί. Η βασική διαφορά με την αποστείρωση είναι ότι στην απολύμανση δεν καταστρέφονται τα σπόρια τους, ούτε όλων των ειδών μύκητες και ιοί.

Η απολύμανση έχει διάφορες κατηγορίες όπως «χαμηλή απολύμανση» (low level disinfection), «μέτρια απολύμανση» (intermediate level), και «υψηλή απολύμανση» (high level) και έχει να κάνει με τον τρόπο και τη διάρκεια απολύμανσης.

Η «Μερική αποστείρωση» αν και χρησιμοποιείται ευρέως στο λόγο, δεν είναι μία υπαρκτή κατάσταση. Ένα εργαλείο μπορεί να έχει αποστειρωθεί (άρα δεν έχει επιβλαβή στοιχεία) ή να μην έχει αποστειρωθεί (άρα έχουν μείνει επιβλαβή στοιχεία). Αν και συνήθως ως «μερική αποστείρωση» εννοούμε ότι έχουμε καταστρέψει ένα μεγάλο μέρος από τα παράσιτα ή τους μικροοργανισμούς, ο όρος αυτός δεν είναι δόκιμος ούτε έχει πρακτική εφαρμογή, γιατί εφόσον υπάρχουν μολυσματικά στοιχεία, τότε το εργαλείο μας απλά δεν έχει αποστειρωθεί. Η απολύμανση είναι μερική αποστείρωση και είναι καλύτερο να χρησιμοποιείται ο όρος απολύμανση παρά μερική αποστείρωση που δεν υφίσταται ως έννοια.

Καθαρισμός είναι η απομάκρυνση των εμφανών οργανικών ή ανόργανων υλικών (ακαθαρσίες και βρωμιές δηλαδή) και των παθογόνων οργανισμών ώστε να είναι ασφαλή για τη διαχείρισή τους. Γίνεται με τριβή, νερό και χρήση απορρυπαντικών προϊόντων. Ο σχολαστικός καθαρισμός είναι απαραίτητος πριν την απολύμανση ή αποστείρωση των εργαλείων καθώς οι ακαθαρσίες που μένουν στα εργαλεία μπορούν να έχουν αρνητικό αποτέλεσμα στην αποστείρωση.

Συντήρηση είναι επίσης ένας όρος που δεν υπάρχει, αλλά χρησιμοποιείται ευρέως για να δηλώσει τη κατάσταση όπου ένα ήδη αποστειρωμένο εργαλείο δε μολύνεται εκ νέου από το περιβάλλον -χωρίς χρήση δηλαδή- και παραμένει αποστειρωμένο. Στην ουσία συντήρηση εννοούμε τη φύλαξη των εργαλείων σε αποστειρωμένο χώρο, και κάτι τέτοιο επιτυγχάνεται αποκλειστικά εάν τοποθετηθεί σε αποστειρωμένη συσκευασία. Η χρήση συσκευών για «συντήρηση» είναι εντελώς λανθασμένη άποψη και δεν υπάρχουν συσκευές που να προσφέρουν «συντήρηση εργαλείων», καθώς θα έπρεπε να είναι πλήρως αποστειρωμένες.

Πως γίνεται η αποστείρωση

Σύμφωνα με το κέντρο ελέγχου και πρόληψης ασθενειών της Αμερικής, η αποστείρωση μπορεί να επιτευχθεί με ατμό υπό πίεση, ξηρή θερμότητα, υγρά χημικά, πλάσμα υδρογόνου και μία χημική διαδικασία που λέγεται οξείδιο του αιθυλενίου.

Στη πράξη, στα καταστήματα ομορφιάς, η αποστείρωση επιτυγχάνεται με την υψηλή θερμοκρασία. Κανένα χημικό παρασκεύασμα δεν προσφέρει αποστείρωση (sterilization) των εργαλείων. Μπορεί να προσφέρουν μέχρι και υψηλή απολύμανση (high level disinfection), αλλά δεν προσφέρουν αποστείρωση. Σε εξαιρετικά λίγες περιπτώσεις μπορεί να υπάρχουν χημικά που σκοτώνουν ακόμη και σπόρους, αλλά θα πρέπει να παραμείνουν εμποτισμένα τα εργαλεία για τουλάχιστον 3-12 ώρες προκειμένου να σκοτωθούν σπόρια και πάλι χωρίς βέβαιο αποτέλεσμα.

Πρέπει να αποστειρώνω τα πάντα ή αρκεί η απολύμανση;

Η υψηλή απολύμανση αρκετές φορές αρκεί για τα περισσότερα εργαλεία σε ένα κομμωτήριο ή σε ένα κατάστημα περιποίησης χεριών και ποδιών. Η αποστείρωση είναι απαραίτητη σε εργαλεία που έρχονται σε επαφή με αίμα ή που έχουν εκτεθεί σε ιδιαίτερα μολυσματικές ασθένειες και σπόρους όπως οι μύκητες.

Αρκετές φορές στη πράξη είμαστε υπερβολικοί με την αποστείρωση, και αυτό επειδή υπάρχει αρκετή ημιμάθεια στο θέμα της αποστείρωσης και απολύμανσης των εργαλείων. Η άγνοια αρκετές φορές προκαλεί υπερβολές προκειμένου «να είμαστε σίγουροι» ενώ συχνά γίνονται λάθη.

Ποια εργαλεία πρέπει να αποστειρώνω και ποια να απολυμαίνω;

Κατ’ αρχάς όσα εργαλεία δεν είναι μεταλλικά, δεν αντέχουν σε υψηλή θερμοκρασία και δεν μπορούν να αποστειρωθούν. Αντίστοιχα, όλα τα μεταλλικά εργαλεία μπορούν να αποστειρωθούν επειδή αντέχουν στις υψηλές θερμοκρασίες.

Όλα τα εργαλεία που έρχονται ή μπορεί να έρθουν σε επαφή με αίμα ή όσα εργαλεία έχουν έρθει σε επαφή με μολυσματικά σπόρια, θα πρέπει να αποστειρώνονται ή να πετιούνται εάν δεν μπορούμε να τα αποστειρώσουμε.

Έτσι, λίμες ή διαχωριστικά δακτύλων που έχουν έρθει σε επαφή με μύκητες θα πρέπει να πετιούνται καθώς η απολύμανση δεν αρκεί για να αφαιρεθούν τυχόν σπόρια ή όλων των ειδών οι μύκητες. Σε περίπτωση που δεν έχουμε επαφή με μύκητες όμως, η απολύμανση αυτών των εργαλείων αρκεί και είναι ασφαλής.

Ενδεικτικά αναφέρονται ορισμένα εργαλεία και τι πρέπει να κάνετε σε κάθε περίπτωση. Φυσιολογικές συνθήκες είναι η συνήθης χρήση των υλικών, ενώ επαφή με μολύνσεις είναι σε περίπτωση χρήσης σε μύκητες ή άλλες μολυσματικές ασθένειες.

Φυσιολογικές Συνθήκες Σε επαφή με μολύνσεις
Λίμες Απολύμανση Πέταμα
Μπάφερ Απολύμανση Πέταμα
Διαχωριστικά δακτύλων Απολύμανση Πέταμα
Πενσάκι επωνυχίων Αποστείρωση Αποστείρωση
Pusher Αποστείρωση Αποστείρωση
Κόφτης Νυχιών Απολύμανση Αποστείρωση
Ψαλίδια Κομμωτικής Απολύμανση Αποστείρωση
Χτένες – τσιμπιδάκια Απολύμανση Πέταμα
Ηλεκτρόδια αισθητικής Απολύμανση Αποστείρωση ή Πέταμα
Φρεζάκια τροχών Αποστείρωση Αποστείρωση

Πινέλα, λαδάκια επωνυχίων και τα βερνίκια νυχιών δεν χρειάζονται πέταμα ή κάποιου είδους απολύμανση αφού δεν έρχονται σε επαφή με αίμα ή μύκητες, αλλά απλώνουν το προϊόν επάνω στα νύχια.

Επίσης όταν βάζουμε κρέμες ή άλλου είδους προϊόντα ποτέ δεν επιστρέφουμε το προϊόν μέσα στη συσκευασία. Ότι προϊόν αφαιρέσουμε πρέπει να πετιέται καθώς δεν γίνεται να απολυμανθεί. Για αυτό αφαιρούμε το προϊόν από το βάζο με αντλία ή σπάτουλα και τοποθετούμε το υλικό στο χέρι μας ή σε μικρότερο μπολάκι πριν την εφαρμογή.

Φυσικά σε περίπτωση που υπάρχει αίμα, δεν βάφουμε ούτε βουτάμε το πινέλο επάνω στο αίμα. Πρώτα φροντίζουμε το σημείο και συνεχίζουμε την εργασία μας μόνο εφόσον έχει αποκατασταθεί πλήρως η αμυχή ή η πληγή που έχει αίμα.

Διαδικασία Σωστής Αποστείρωσης

Για να πετύχουμε σωστή και αποτελεσματική αποστείρωση στα εργαλεία μας, πρέπει να είναι πάντα μεταλλικά και να ακολουθείται πιστά η παρακάτω διαδικασία:

  • Καθαρίζουμε τα εργαλεία μας με νερό, σαπούνι και βουρτσάκι σχολαστικά, μέχρι που να μην υπάρχουν εμφανή σημάδια από υπολείμματα εργασίας.
  • Στεγνώνουμε τα εργαλεία μας με χαρτοπετσέτα ή καθαρή πετσέτα
  • Τοποθετούμε τα εργαλεία σε κλίβανο ή συσκευή υψηλής θερμοκρασίας
  • Αφού αποστειρωθούν τα βγάζουμε με καθαρή πετσέτα ή αποστειρωμένη λαβίδα και τα τοποθετούμε επάνω σε καθαρή και αποστειρωμένη επιφάνεια για να κρυώσουν.
  • Αφού κρυώσουν με αποστειρωμένα γάντια ή αποστειρωμένη λαβίδα τα τοποθετούμε μέσα σε αποστειρωμένο χώρο ή αποστειρωμένες συσκευασίες μίας χρήσης.

Προσοχή στα παρακάτω:

Κατά το καθαρισμό θα πρέπει να προσέξουμε να φοράμε γάντια ώστε να μην ερχόμαστε σε επαφή με οργανικές ή ανόργανες ουσίες και μικρόβια, για την ατομική προστασία μας.

Στο καθαρισμό να χρησιμοποιείτε βουρτσάκι που μπορεί να πλυθεί και όχι σφουγγαράκι που μπορεί να κρατάει βρωμιές και άλλες ουσίες.

Η χαρτοπετσέτα που χρησιμοποιούμε για να στεγνώσουμε τα εργαλεία πρέπει να είναι μίας χρήσεως και να πετιέται ή οι πετσέτες θα πρέπει να είναι καθαρές και να πλένονται ξεχωριστά από τις υπόλοιπες, σε υψηλή θερμοκρασία.

Εάν πιάνουμε τα εργαλεία με τα χέρια μας για να τα τοποθετήσουμε σε σακουλάκια ή ο χώρος που θα τα βάλουμε δεν είναι αποστειρωμένος, τότε το εργαλείο χάνει την αποστείρωσή του. Βέβαια, αυτό θα ήταν καταστροφικό σε περιβάλλον χειρουργείου και όχι σε ένα κατάστημα manicure – pedicure ή κομμωτήριο που η έκθεση των εργαλείων στο περιβάλλον δεν θα προκαλούσε κάποια ζημιά.

Διαδικασία Απολύμανσης

Για να πετύχουμε τη μέγιστη και σωστή απολύμανση στα εργαλεία μας, πρέπει να ακολουθούμε μία διαδικασία παρεμφερή με τη παρακάτω:

  • Καθαρίζουμε τα εργαλεία μας με νερό, σαπούνι και βουρτσάκι σχολαστικά, μέχρι που να μην υπάρχουν εμφανή σημάδια από υπολείμματα εργασίας.
  • Στεγνώνουμε τα εργαλεία μας με χαρτοπετσέτα ή καθαρή πετσέτα και τα τοποθετούμε σε συσκευή απολύμανσης ή τα εμποτίζουμε σε απολυμαντικό υγρό σύμφωνα με τις προδιαγραφές του κατασκευαστή του υγρού.
  • Αφού απολυμανθούν και είναι στεγνά, τα τοποθετούμε σε καθαρό και στεγνό μέρος.

Παρατηρήστε ότι η διαδικασία απολύμανσης είναι πολύ πιο απλή, και δεν απαιτείται ειδική διαχείριση. Αυτό γίνεται γιατί η αποστείρωση έχει τη λογική πως ακόμη και στον αέρα υπάρχουν μικρόβια και μικροοργανισμοί. Βέβαια όπως είπαμε και παραπάνω, αυτό θα ίσχυε σε περιβάλλον χειρουργείου και όχι σε περιβάλλον ινστιτούτου ομορφιάς που δεν έχουμε επεμβατικές εργασίες.

Οι συσκευές UV κάνουν αποστείρωση ή απολύμανση;

Οι συσκευές UV προσφέρουν απολύμανση και όχι αποστείρωση. Με την υπεριώδη ακτινοβολία σκοτώνονται ή απενεργοποιούνται οι μικροοργανισμοί, καταστρέφοντας τα βιομόριά τους (νουκλεϊκά οξέα) και διαταράσσουν το DNA τους, αφήνοντάς τα ανενεργά και ανίκανα να αναπαραχθούν. Η υπεριώδης ακτινοβολία έχει διάφορες εφαρμογές, όπως ο καθαρισμός τροφίμων, του αέρα, του νερού και φυσικά εργαλείων.

 

Περισσότερα όμως για τις συσκευές αποστείρωσης / απολύμανσης και τι προσφέρει η κάθε μία, διαβάστε εδώ στο σχετικό άρθρο που περιγράφει όλες τις συσκευές.

 

Comments

Leave a Reply